Sinematek/Sinema Evi’nin Şiirsel Gerçekçilik programındaki filmlerden biri Marcel Carné’ın Cennetin Çocukları (Les Enfants du Paradis). Marcel Carné’ın çektiği 8. film olan Cennetin Çocukları, Garance isimli bir kadına aşık olan dört adamın hikayesini anlatır. Senaryosunu Jacques Prévert’in yazdığı film, 19. Akademi Ödülleri’nde En İyi Orijinal Senaryo dalında aday olmuştur. Cennetin Çocukları, 1995 yılında yapılmış, 600 Fransız film eleştirmeninin ve sinemacının katıldığı anket sonucu, ‘Gelmiş Geçmiş En İyi Film’ unvanını almıştır. Fransız Yeni Dalgası yönetmeni François Truffaut, film için şunu söylemiştir: ‘‘Cennetin Çocukları’nı yönetmiş olmak için, tüm filmlerimden vazgeçerdim.’’
Cennetin Çocukları bir yana, filmin içinde bulunduğu Şiirsel Gerçekçilik akımının belli nitelikleri var. Burak Şenel, ‘‘Fransız Şiirsel Gerçekçilik Sineması ve İtalyan Yeni Gerçekçiliği Sineması Karşılaştırması’’ adlı makalesinde Şiirsel Gerçekçilik Sineması’nın yapısal özelliklerine değinir:
‘‘Kurgu, ‘filmsel bir bütün oluşturacak parçaların belli bir mantık dizimi içinde birbirine eklenmesi’ anlayışına dayanır. Ekleme işlemi somut ya da zihinsel olarak tüm sanatlarda yapılıyor olsa da sinemada çekimlerin ve şiirde sözcüklerin eklenmeleri bu dilleri ötekilerden ayırarak bambaşka boyutlara taşımaktadır. Bu iki dil, göstergelerin çarpıştırılması anlayışını da içerir. Parçaların ‘çarpıştırılması’ uç uca ve yan yana gelen şiir göstergelerinin ve sinema göstergelerinin birbirlerini düz mantık dizgesine göre tamamlaması değildir. Bu noktada bir ‘eklenme’den çok, ‘çarpışma’ söz konusudur. Çarpışmanın sonucunda iki parçanın toplam anlamı aşılarak, yepyeni çoklu anlamlara ulaşılır.’’
Şenel, Şiirsel Gerçekçilik akımının yapısal özelliklerine ek olarak, akımın tarihsel sürecinden de bahseder:
‘‘Sesli filme geçiş, 1929 dünya ekonomik bunalımı ve tekrar başlayan toplumsal gerilimler, 1930’lara doğru Fransa’da yeni bir akımın doğmasına neden olur. Bu dönemde yaşanan toplumsal ve ekonomik kargaşalar, Birinci Dünya Savaşı’nın ardından olduğu gibi sinema alanında büyük film şirketlerinin iflasına yol açar. Bu durum bağımsız yönetmen ve yapımcıların daha rahat hareket etmelerini sağlar. Bağımsız sinemacılar yaptıkları filmlerde toplumsal ve politik konuları gerçekçi ve aynı zamanda lirizme dayalı bir dille ele almaya başlarlar. Filmleri, Şiirsel Gerçekçilik ya da Şairane Gerçekçilik (Realisme Poetique) olarak nitelenen bu akım içinde değerlendirilmeye başlar.’’
Bu bilgiler kapsamında Cennetin Çocukları’nı Şiirsel Gerçekçilik bağlamında incelemek mümkün. Örneğin, filmin konu aldığı 5 ana karakter toplumun farklı kesimlerinden karakterlerdir. Garance bir hayat kadını, Baptiste bir pandomim sanatçısı, Frederick bir oyuncu, Édouard bir aristokrat ve Pierre François ise hırsızdır. Toplumun farklı sınıflarından karakterlerden oluşan bu aşk beşgeni ise filmi lirik kılan unsurlardan biridir.
Cennetin Çocukları’na yapısal açıdan bakmak gerekirse, filmin içindeki sekanslardaki sahneler, sahnelerin içindeki planlar, yapısal bir bütünlük oluşturacak şekilde birleştirilmiş. Filmi bir şiir olarak düşünecek olursak, şiirin içindeki kıtalar sekans, kıtaları oluşturan dizeler sahne ve dizelerin içindeki kelimeler planlar olarak ele alınabilir. Bu bakımdan filmin kurgusu bir şiiri anımsatıyor.
Hem Şiirsel Gerçekçilik akımının etkisi altında hem de Fransız sinema tarihinin önemli filmlerinden biri olan Cennetin Çocukları’nı, 26 Ekim Çarşamba saat 20.00’de, 12 Kasın Cumartesi saat 18.30’da ve 11 Aralık Pazar saat 18.30’da Sinematek/Sinema Evi’nde izleyebilirsiniz.
KAYNAKÇA
1. IMDb. ‘‘Marcel Carné.’’ Erişim 8 Ekim 2022.
2. IMDb. ‘‘Les Enfants du Paradis.’’ Erişim 8 Ekim 2022.
3. Wikipedia. ‘‘Children of Paradise.’’ Erişim 8 Ekim 2022.
4. Şenel, Burak. ‘‘Fransız Şiirsel Gerçekçilik Sineması ve İtalyan Yeni Gerçekçiliği Sineması Karşılaştırması.’’ Ödev sunumu, Dokuz Eylül Üniversitesi, 2017.